АНАМА СЫН

1
"Анасы барны жюрегинде чыракъ
Жанады", — дейдиле. Энди ангыладым.
Къара кюнюм да бола келгенча акъ,
Жашатды анам. Энди ансыз къалдым!

Ансыз къалдым. Жюрегимде кёп жаннган
Чырагъым танг аласында ёчюлдю, —
Ол кече танг атмайын къалды манга,
Танг атмагъанлай къалды: анам ёлдю!

2
Анам! Тюшюмде сен ёлгенча кёрюп,
Сабий заманымда да жилягъанма,
Фронтда да, ол тюш къыйынлыкъ берип.
Къар окопда илгенип уяннганма.

Ол тюш къоркъутуп, фронтладан юйге
Кёп кере къысха письмола жибердим.
Жюрегими бийик тереги кюйген
Кюн, анам, керти ёлгенинги кёрдюм!

3
Урушда ёлюм жанып тургъанында,
Ёлсем, жиляууму анам этер деп,
Тохтамай кёл этип айландым анда,
Ёмюрю, мени унутмай, кетер деп.

Аналары жиляуларын этерик
Жашла урушда тынчыракъ ёлелле.
Бизге ананы сёзлери кюч берип
Къоймай, кёз жашлары да кюч берелле.

4
Анасыз къалгъанланы аналары
Аман болмазелле мени анамдан.
Аланы чачларына жарсыу къары
Жатханды, мени чачымача, андан.

Бу дунияда анасызлай къалгъанла,
Энди уа мен да сизге нёгер болдум.
Бир жол жара саладыла aнала,
Энди уа ол жараны мен да алдым.

5
Мен кёп къыйын тауладан да аугъанма,
Къардан юшюп келип, анам, сен этген
Отха къыяма къышда жылыннганма,
Юшюгеним, арыгъаным да кете.

Энди арабызда аллай буз таула
Сюелгендиле! Аладан ауалмам.
Ёмюрге айырып къойдула ала,
Анам, мен сени кёрюрге баралмам!

6
Жалан тюшюмде эштирме ёнюнгю:
Ол, манга жетмезча, узакъ кетгенди,
Бетинги, къолларынгы, кёзлеринги
Жаланда тюшюмде кёрюрме энди.

Кёрмем бир да ачытмагъан къолланы,
Жашауума жылыу берген кёзлени:
Ырхы элтди арада кёпюрлени,
Жаланда тюшюмде кёрюрме сени!

7
Сен жашлай, атабыз ёлдю да, азап
Кёрдюнг, ёз къабынынгы бизге бере.
Не къара кюн да жюрегинг тап-таза
Болгъанлай къалды, кёп къыйынлыкъ кёре.

Кёчюрюлген азабын да сынадынг,
Кесинге угъай, жарсыгъанлай манга,
Сен анда да огьурлулайын къалдынг,
Аурусам, кёз къысмайын чыкъдынг тангнга.

8
Киши жеринде мен, ачыудан арып,
Келип башымы салсам ёшюнюнге,
Унута эдим къайгъыланы барын,
Жашчыкъ болуп, къарагъанча кёзюнге,

Биз жангыдан жерибизде тургъанча,
Чегем черегини тауушун эште,
Бетиме Кёк-Ташны жели ургъанча,
Чегемни къары жаугъанча эшикде!..

9
Башым чал болгъанлыкъгъа да, мен, келип,.
Тобугъунга башымы салып, алай
Къыш ингирде биргенге   олтургъанлай,
Сабий болуп къалгъанма, жарып кёлюм,

Жашчыкъ болуп, къатынгда ойнагъанлай,
Алтын къанатлы тюшгенча къолума!
Энди ёмюрде да олтурмам алай,
Энди бир заманда да сабий болмам!..

10
Мени анамы сентябрьде чууакъ,
Бек чууакъ кюн асырагъан эдиле.
Таула болургъа керек эдиле акъ,
Алай манга къара болгъан эдиле.

Таулада кюн тап-таза эди алай,
Жашагъанланы насыплы этерча,
Таза эди, анамы жашауунлай,
Жюреги, тилеклери, ниетича.

11
Анам, ёлдюнг. Сенсиз биринчи кече
Келди. Энди кече, кюн да кёрмезсе.
Сен ётдюнг да, артда къалды жашау чек,
Къаргъа, жаууннга да салам бермезсе.

Терекле саргъалалла биягъынлай,
Черек табадан аяз да урады.
Ол анамы бетин жарытыучу ай
Энди къабырын жарытып турады!..

12
Ачыу къыйнап, энтда сен жапсарырса
Деп, ёлгенинги унутуп, келеме,
"Анангы излей, энди кёп арырса!"—                                                                                                                                                                                                                                Дей турады бош шинтигинг, кёреме.

Излейме да, мен сени табалмайма,
Манга къыйынды болушлугъунгсузлай!
Не къычырама да, эштдиралмайма.
О, ёлюм анасыз къойгъан онгсузла!

13
"Эр кишиге жарамайды жиляргъа",—                                                                                                                                                                                                                             Дединг, анам, манга кёп къыйын кюнде.
Мени кишилигим жетмей чыдаргъа,
Жиляйма бюгюн къабырла ичинде.

Анам, кечгинлик бер! Мен ёмюрюмде
Биринчи жолу айтханынгы этмей
Къойдум. Мен бу бек къарангы кюнюмде
Жиляйма, кючюм, кишилигим жетмей.

14
"Балам, сени ачыуунгу кёрмейин,
Кетдим эсе, жиляма манга энди,
Ёлюм санга менден алгъа келмейин,
Кесим тилей туруучумлай, келгенди.

Намаз этгенде, ахшам жулдузуна
Къарагъанда да, тилегенме аны.
Жашауну чырагъы ёчюлген суна,
Кёлсюз болуп къалма, тилейди ананг!

15
Сени жангызлай къоюп кетдим, балам.
Кеч ёмюрде жарсытмагъан ананга!
Жюрегинги жаралы этдим, балам,
Ачы сёз да айтмаучу эдим санга.

Meн жашарымы жашадым, балам, сен
Абынмайын жаша дунияда ансы!
Терегинг, мени къууандыра, ёсе,
Мен саулукъда айыпсызлай къалгъанса.

16
Кечир, балам, сени къойдум да кетдим!
Энди менича башынгдан ким сылар?
Жашасанг бетинги жояр зат этип,
Жарлы ананг къабырында да жиляр!

Сакъ бол, балам. Дунияда жалан ёлген
Угъай, жашагъан да къыйын болады.
Жюрегим къарауулунг бола келди,
Къабырым, къарауул болуп, къалады!"

17
Анам, сен саулугъунгда намысымы,
Ишими да ёлчеми болуп турдунг,
Тебирегенинде намысым сынып,
Дайым жолуму тюзюне сен бурдунг.

Огъурлулугъунг, тазалыгъынг, эсинг
Турурла энтда да мени юйретип,
Биргеме тургъанынгда кибик кесинг,
Халаллыгъынгы манга къоюп кетдинг.

18
Анам, тюбербиз деп, ийнанып, ёлдю,
"Къоркъма, жолугъурбуз!"—дегенлей кетди,
"Жиляма, балам, кёрюшюрбюз!" —деди
Шош ауазын энтда, ол кюнча, эштдим.

Ол сёзле жюрегиме терк сингдиле,
Таулагъа къарадым, амалсыз бола,
"Энди сизге жолугъуу жокъ!—дедиле,—                                                                                                                                                                                                                   Бир бирни кёрмезсиз!"—дедиле таула.

19
Гарсиа Лорка! Анам жахиллигине
Жарсыйма. Сени билсе эди, санга
Жиляр эди, кёзиусюз ёлгенинге,
Кюн кюйдюрген бетинг боялып къаннга.

Жиляй къарар эд ингирге, тангнга да,
Таула да сарнагъанча, жиляр эди.
Энди ол жилямаз санга, манга да:
Быйыл аны жиляуун кесим этдим!..

20
Адамла, барыгъыз да сынай келген
Ачыуну сынадым. Билеме аны.
"Жаланда сени анангмыды ёлген?
Кёп аналары ёлдюле дунияны!"—

Дейдиле манга. Кертиди сёзлери.
Алай ананг ёлсе, къышынг келеди.
Ол палах ал от этилгенден бери
Жангыз санга келгенча кёрюнеди.

21
"Адамлагъа иги бол хар заманда,
Олду да жашауубузну къыйматы.
Къатынгда биреу хатагъа къалгъанда,
Къыйынлыкъ кёрюрме деп, кетме атып!"—

Дегенлейин жашадынг, анам. Андан                                                                                                                                                                                                                             Аны манга осуят этип кетдинг.
Сени сыйлы къабырынгы аллында
Ол сёзюнгю унутмазгъа къаст этдим.

22
Назмуларымда жылыуу сютюнгю,
Жашауунгу тазалыгъы алада,
Сабырлыгъы, ариулугъу бетинги,
Адамлыгъынг, халаллыгъынг алада.

Мен да сенича ёлсем да, халаллыкъ
Не палахда да жоюлмайын барыр,
Назмуларым ёлселе да, адамлыкъ,
Огъурлулукъ къалырла. Жашау къалыр!..

23
Адамла! Мен сизге жангыз игилик,
Не аз гитче хайыр да этген эсем,
Терезеге тийген тамычы кибик
Бир къууанч ёмюрюмде берген эсем,
Сиз алгъыш этигиз мени анама!

Биреу халаллыгъымы кёрген эсе,
Сиз алгъыш этигиз мени анама,
Кишиге хата этмей келген эсем,
Сиз алгъыш этигиз мени анама!

Китапларым асыу болдула эсе,
Алгъыш этигиз огъурлу анама,
Ала нёгер бола турдула эсе,
Сиз алгъыш этигиз жарлы анама!

1963